Moet de sloop van zeewaardige schepen onder EVOA vallen?

Een actueel aandachtsgebied van het Openbaar Ministerie is het tegengaan van het zogeheten “beachen” van (sloop)schepen door strikte handhaving van de EVOA, de Europese Verordening Overbrenging Afval, ook wel: Waste Shipment Regulation (WSR). Op grond van regelgeving die voortvloeit uit deze richtlijnen, zijn bepaalde afvaltransporten verboden en moeten voor andere kennisgevingen worden gedaan bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (IL & T).

In 2018 is door het Openbaar Ministerie een proefproces aangespannen, waarin het overbrengen van volledig gecertificeerde en zeewaardige schepen onder de EVOA werd gebracht. Dit was een unicum, omdat tot dat moment alleen sloopschepen, schepen die niet meer aan de classificaties voldeden en vaak ook niet meer op eigen kracht konden varen, aangepakt werden. Bekende voorbeelden daarvan in de Nederlandse rechtspraak betreffen de schepen Sandrien en de Otapan. De Rechtbank Rotterdam heeft de benadering van het OM bij vonnissen van 15 maart 2018 bekrachtigd, hoewel er steekhoudende argumenten voor het tegendeel zijn. Deze vonnissen zullen te zijner tijd in hoger beroep op juistheid worden beoordeeld door het Gerechtshof Den Haag.

De EVOA is namelijk naar haar aard niet geschikt om toe te passen op zeewaardige schepen die aan alle toepasselijke regels voldoen. Het is niet voor niets dat door de Europese Unie de Verordening voor Scheeprecycling is opgesteld (nr. 1257/2013, in werking getreden sinds 31 december 2018) en dat door de IMO het initiatief is genomen tot het Verdrag van Hong Kong voor het veilig en milieuvriendelijk recyclen van schepen (nog niet in werking getreden). Het zijn uiteindelijk (mede) uitvloeisels van het feit dat de systematiek van de EVOA zich niet verhoudt met de situatie van zeeschepen die uit de vaart genomen worden.

Mr. dr. Erik Witjens heeft uitgebreide ervaring met EVOA gerelateerde zaken en was als raadsman betrokken bij het proefproces uit 2018 en het daaraan voorafgaande onderzoek. Het Openbaar Ministerie legt blijkens zijn recente persberichten en de argumenten tijdens de rechtszaak uit 2018 veel nadruk op het beachen van schepen. Die wijze van slopen wordt echter op zichzelf niet verboden door de EVOA en in zoverre zijn strafvervolgingen voor die praktijk op basis van deze regelgeving niet zonder meer juist. In bepaalde gevallen heeft dat kunnen bijdragen aan het tot stand komen van schikkingen met het OM.

Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u contact opnemen met mr. dr. Erik Witjens.