Bijstand van slachtoffers en benadeelde partijen

Economisch strafrecht is een verzamelnaam voor overtreding van bepalingen opgenomen in de Wet op de Economische Delicten (WED). Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan strafzaken op het gebied van milieu, afvalstoffen, Arbo-wetgeving, maar ook op het gebied van financiële toezichtwetgeving (financieel strafrecht).

In de WED wordt de overtreding van tal van voorschriften als ‘economisch delict’ aangemerkt. De WED bevat ook bijzondere bepalingen van strafprocesrecht. Overtreding van de regelgeving, die in de WED wordt genoemd, kan in veel gevallen zowel strafrechtelijk als bestuursrechtelijk worden gesanctioneerd.

Bedrijven en particulieren kunnen hierdoor te maken krijgen met optreden van bijvoorbeeld de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), de Nederlandse Arbeidinspectie, de NVWA, de Inspectie voor de gezondheidszorg, de ACM, de AFM, DNB, het BFT, de Kansspelautoriteit, de FIOD en het Openbaar Ministerie.

Libertas Advocaten biedt de deskundige bijstand die in deze zaken is vereist. Daarbij spelen veelal vraagstukken van parallelle handhaving, zoals de wijze waarop met informatieverzoeken en verhoren moet worden omgegaan.

Het financieel strafrecht betreft de strafrechtelijke handhaving van financiële wet- en regelgeving. Deze wet- en regelgeving is veelal complex. De Wet op het financieel toezicht (Wft) is de belangrijkste Nederlandse wet op het terrein van het toezicht op de financiële sector. Deze wet vervult derhalve een centrale rol in het financieel strafrecht. Andere belangrijke financiële wetten zijn de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) en de Sanctiewet 1977 (SW). Bedrijven en particulieren kunnen opereren in een omgeving waarbij zij te maken kunnen krijgen met deze wetgeving (alsook op deze wetgeving gebaseerde regelgeving), aanbeveling en richtlijnen. Daarnaast kenmerkt dit rechtsgebied zich door het optreden van zowel toezichthouders (AFM, BFT en DNB) als het OM.

Het financiële strafrecht omvat een breed terrein, van overtreding van de Wft (bijvoorbeeld beleggingsfraude of marktmisbruik) tot overtreding van internationale sanctieregels (overtreding van de SW). Libertas Advocaten biedt de deskundige bijstand die is vereist in procedures tegen de AFM, BFT, DNB en het OM.

Fiscaal strafrecht betreft de strafrechtelijke handhaving van fiscale wetgeving. Hierbij moet er rekening worden gehouden dat de opsporingsambtenaren, naast bevoegdheden uit het Wetboek van Strafvordering, beschikken over specifieke dwangmiddelen waarin de Algemene wet inzake rijksbelastingen (AWR) voorziet. Voor het verlenen van bijstand in fiscale strafrechtzaken is het vereist dat de advocaat kennis heeft van zowel het fiscale recht als het strafrecht. Libertas Advocaten heeft samenwerkingsverbanden met advocaten die gespecialiseerd zijn in het fiscaalrecht, zodat de kennis van het strafrecht en het fiscaalrecht kan worden gecombineerd en de bijstand op het hoogste niveau kan worden verleend.

Door toenemende ordeningsregelgeving van de Nederlandse en Europese wetgever hebben ondernemingen steeds vaker te maken met complexe regels met betrekking tot arbeidsomstandigheden, levensmiddelen en kansspelen. Deze regels worden gehandhaafd door verschillende toezichthouders, zoals de Nederlandse Arbeidsinspectie, de NVWA, de Kansspelautoriteit, ACM, Inspectie voor de gezondheidszorg, Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), FIOD en Openbaar Ministerie (OM).

Vaak is sprake van ‘duale handhaving’. Dit betekent dat een overtreding zowel bestuursrechtelijk (bestuurlijke boete) als strafrechtelijk kan worden gesanctioneerd. Ook kan sprake zijn van ‘parallelle onderzoekstrajecten’, waarbij bevoegdheden van de toezichthouder worden ingezet naast strafrechtelijke bevoegdheden. Libertas biedt het hierbij benodigde deskundige tegenwicht.

De Autoriteit Consument en Markt (ACM) controleert of bedrijven de concurrentie beperken. Bij een geconstateerde overtreding van de Mededingingswet kan de ACM een boete of een andere straf opleggen. In dat laatste geval moet worden gedacht aan een dwangsom, een ‘bindende aanwijzing tot naleving van de wet’ of het bindend verklaren van een toezegging van het bedrijf.

Voor het verlenen van bijstand in mededingingszaken is het vereist dat de advocaat specifieke kennis heeft van het financiële recht. Daarnaast is kennis van het strafrecht vereist. Libertas Advocaten combineert de kennis van beide rechtsgebieden in haar bijstand.

Fraudeonderzoeken verschillen in omvang en impact. Het kan gaan om de verdenking van een vals document tot een omvangrijke boekhoudfraude. Bij grotere fraudeonderzoeken kan het bovendien zo zijn dat rekening moet worden gehouden met belangstelling van de media.

Bij fraudeonderzoeken moet worden gedacht aan uitkeringsfraude, hypotheekfraude, faillissementsfraude, kredietfraude, PGB-fraude, BTW-fraude, bouwfraude en vastgoedfraude.

De advocaten van Libertas Advocaten zijn ervaren in het verlenen van bijstand bij fraudeonderzoeken. Hierbij moet worden gedacht aan bijstand bij een doorzoeking of inval, alsook aan bijstand bij de verhoren van de medewerkers van een bedrijf en het (eventuele) vervolgtraject. Uitgangspunt is dat hierbij altijd de mogelijkheden van buitengerechtelijke afdoening worden verkend, waarbij bedrijven en medewerkers de gang naar de rechter kan worden bespaard.

De strafrechtelijke bestrijding van corruptie is toegenomen. Op zowel nationaal als internationaal niveau krijgen bedrijven en particulieren te maken met vervolgende instanties die corruptie en omkoping hoog op de agenda hebben staan. De Nederlandse wetgeving is aangepast om corruptie efficiënter op te kunnen sporen en zwaarder te kunnen straffen. Libertas Advocaten heeft de expertise om bedrijven en particulieren bij te staan die op verdenking van corruptie en omkoping in beeld zijn gekomen.

Bedrijven en particulieren die actief zijn in de milieu sector hebben in hun bedrijfsvoering te maken met verplichtingen op grond van milieu- en arbeidsomstandighedenwetgeving. Hierbij kan worden gedacht aan kwesties in verband met (het niet naleven van) vergunningen, afvalstoffen (EVOA), bestrijdingsmiddelen (gewasbescherming en biociden) verontreiniging (emissies) en veiligheid (BRZO).

Dit rechtsgebied kenmerkt zich door de verschillende toezichthouders (milieupolitie, Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), regionale milieudiensten (zoals DCMR), Arbeidsinspectie), FIOD en OM. In milieu-zaken is kennis van de advocaat van deze bijzondere wet- en regelgeving vereist. Daarnaast is kennis van het (economisch)strafrecht vereist.

Libertas Advocaten combineert de kennis van deze rechtsgebieden in haar bijstand aan bedrijven.

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) handhaaft de vaak als ingewikkeld ervaren wetgeving op het gebied van privacy (AVG) en kan bestuurlijke boetes opleggen De AP kan bestuurlijke boetes opleggen bij een schending van meer algemene verplichtingen die de wet stelt ten aanzien van ‘de verwerking’ en ‘het gebruik’ van persoonsgegevens. Hierbij kan worden gedacht aan het op onzorgvuldige manier verwerken van persoonsgegevens, het langer bewaren van persoonsgegevens dan noodzakelijk en datalekken. De advocaten van Libertas Advocaten kunnen hierover adviseren.

Arbeidsongevallen kunnen een grote impact hebben op een bedrijf. Zeker als daarbij mensen ernstig gewond zijn geraakt of zelfs zijn komen te overlijden. Daarnaast kunnen arbeidsongevallen worden onderzocht door de politie en toezichthouders (Arbeidsinspectie).

Download hier het instructiedocument "Hoe te handelen bij bezoek van de Arbeidsinspectie (NLA)?"

Dit kan leiden tot strafrechtelijke vervolging van het bedrijf en van bij het arbeidsongeval betrokken personen, alsook tot bestuurlijke handhaving. Bij ernstige overtredingen van de Arbeidsomstandighedenwetgeving (Arbo-wetgeving) moet rekening worden gehouden met de mogelijkheid van het opleggen van (een waarschuwing) preventieve stillegging.

Preventieve stillegging
Preventieve stillegging houdt in dat de Arbeidsinspectie (werkzaamheden van) een bedrijf kan stilleggen. Kort gezegd kan een preventieve stillegging worden opgelegd wanneer voor de derde keer een boete wordt opgelegd voor eenzelfde soort overtreding. Bij de tweede overtreding wordt een waarschuwing preventieve stillegging gegeven. Bij ernstige overtredingen wordt al bij de eerste boete de waarschuwing preventieve stillegging gegeven en bij de tweede boete kan de preventieve stillegging worden opgelegd.

Toepassing preventieve stillegging bij overtreding arbeidswetten
De preventieve stillegging kan onder andere worden ingezet bij overtreding van de volgende arbeidswetten:
Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet)
Wet arbeid vreemdelingen (Wav)
Besluit risico zware ongevallen (Brzo)

Libertas Advocaten adviseert bij deze onderzoeken en verleent bijstand aan bedrijven en personen in straf- en bestuurszaken. Daarbij adviseert Libertas Advocaten bijvoorbeeld over de mogelijkheden van de intrekking van een waarschuwing preventieve stillegging, alsook over de wijze waarop een preventieve stillegging kan worden afgewend.

Verkeersongevallen hebben een grote impact op zowel slachtoffers als verdachten. Bovendien kan naar aanleiding van een verkeersongeval of een andere overtreding van de Wegenverkeerswet het rijbewijs worden ingevorderd.

Libertas Advocaten is gespecialiseerd in de bijstand aan verdachten van verkeersovertredingen en in zaken waarin het rijbewijs op het spel staat.

De advocaten van Libertas Advocaten hebben ervaring met het begeleiden van interne onderzoeken. Libertas Advocaten beschikt over uitstekende contacten met forensisch accountants en medewerkers van bedrijfsrecherchebureaus.

In samenwerking met deze specialisten kan efficiënt fraude in beeld worden gebracht en daarvan aangifte worden gedaan. Indien deze aangifte leidt tot vervolging van bepaalde bedrijven of personen, dan kan Libertas Advocaten de benadeelde partij – die rechtstreeks schade heeft geleden door de strafbare feiten – bijstand verlenen in de strafprocedure (zie ook het onderdeel ‘bijstand van slachtoffers en benadeelde partijen’).

Ondernemingen kunnen te maken krijgen met incidenten en mogelijke misstanden. Een werknemer kan zich bijvoorbeeld schuldig hebben gemaakt aan verduistering, de onderneming kan negatief in de publiciteit komen omdat één van haar klanten betrokken is in een strafrechtelijk onderzoek of anderszins negatief in het nieuws komt. Of uit een klokkenluidersmelding volgt dat de onderneming zich mogelijk schuldig heeft gemaakt aan ernstige strafbare feiten. Veelal gaat dit gepaard met het risico van ongewenste publiciteit en daarmee reputatieschade. Ook kan dit aanleiding vormen voor toezichthouders om (snel) onderzoek in te stellen. De onderneming zal daarom snel moeten nagaan welke acties zij zelf moet nemen om de risico’s die hieruit voortvloeien adequaat te beheersen en nieuwe incidenten in toekomst te voorkomen.

Om ingrijpen van de toezichthouder te voorkomen, kan het daarbij nodig zijn om zelf een (onafhankelijk) intern onderzoek in te stellen. Veelal rusten er op de onderneming ook diverse verplichtingen meldingen te doen aan toezichthouders. Het hebben van inzicht in de wettelijke verplichtingen waaraan de onderneming dient te voldoen en het hebben van een adequate strategie richting toezichthouders, zijn essentieel om het incident goed te kunnen managen en ‘in control’ te blijven. De advocaten van Libertas hebben ruime ervaring met incident management. Zij hebben ook ervaring met interne onderzoeken.

Rechtspersonen en het management van rechtspersonen kunnen strafrechtelijk aansprakelijk worden gesteld. Strafrechtelijk onderzoek en eventuele vervolging kan een enorme impact hebben. De reputatie en de interne verhoudingen kunnen hierbij op het spel komen te staan. Libertas Advocaten biedt de ondersteuning die daarbij nodig is.

Buitengerechtelijke afdoening kan onomkeerbare reputatieschade voorkomen of beperken. De belangen van de rechtspersoon, die aan een strafrechtelijk onderzoek wordt onderworpen, alsook de belangen van het bestuur, management, stakeholders en werknemers, kunnen van invloed zijn op de strategie.

De advocaten van Libertas hebben veel ervaring met het strategisch adviseren van ondernemingen.

Een groot aantal instellingen is verplicht zich aan de Wwft te houden. Meerdere toezichthouders zijn belast met het toezicht op de naleving van de Wwft, te weten: BFT, dat toezicht houdt op advocaten, notarissen, accountants, belastingadviseurs en administratiekantoren; DNB, die toezicht houdt op banken, financiële instellingen, verhuurders van safes, wisselinstellingen, levensverzekeraars, trustkantoren, casino’s, betaaldienstverleners en betaaldienstagenten en elektronisch geldinstellingen; de AFM, die toezicht houdt op beleggingsondernemingen, beleggingsinstellingen, financiële dienstverleners die bemiddelen in levensverzekeringen en instellingen voor collectieve belegging in effecten (icbe’s); en Het Bureau Toezicht Wwft (BTW), dat toezicht houdt op makelaars, domicilieverleners, taxateurs en grootwaardehandelaren zoals juweliers.

De belangrijkste verplichtingen op grond van de Wwft zijn de verplichting cliëntenonderzoek te verrichten en de verplichting om ongebruikelijke transacties te melden bij het FIU-Nederland (MOT-melding). Voor instellingen is het soms lastig om te bepalen of er een MOT-melding moet worden gedaan op grond van de zogeheten subjectieve indicator. Het niet voldoen aan meldplichten wordt steeds kritischer bekeken. Daarbij geldt dat de normen uit de Wwft zowel bestuurs, straf- als tuchtrechtelijke kunnen worden onderzocht en gehandhaafd. Indien u niet op juiste wijze voldoet aan de Wwft, loopt u dus ook het risico van bestraffing.

Sinds enige tijd loopt bijvoorbeeld het ‘niet-melders project’. Dit is een gezamenlijk project van onder meer de FIOD, het BFT, de AFM en het OM. Tegen accountants die niet op juiste wijze voldoen aan de Wwft worden veelvuldig tuchtklachten ingediend.

Kortom, de verplichtingen op grond van de Wwft zijn veelomvattend en complex. De advocaten van Libertas Advocaten beschikken over de juiste expertise om hierover adequaat te adviseren. Zij kunnen u ook helpen bij opstellen en implementeren van de juiste procedures en maatregelen. Ook bieden zij vaktechnische kennis met het oog op de beoordeling of een MOT-melding moet worden gedaan. De advocaten van Libertas Advocaten kunnen ook bijstand verlenen tijdens onderzoek en handhaving op dit terrein.

DNB houdt toezicht op de naleving van Wet toezicht trustkantoren (Wtt 2018). Deze wet stelt eisen aan de bedrijfsvoering en organisatie van trustkantoren. Op grond van de Wtt 2018 worden daarnaast (mede)beleidsbepalers van trustkantoren op betrouwbaarheid en geschiktheid getoetst. DNB is ook belast met het toezicht op de naleving van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) en de Sanctiewet 1977 door trustkantoren. Bepaalde normen uit deze wetten kunnen zowel bestuurs- als strafrechtelijk worden gehandhaafd.

Onder invloed van internationale politieke druk staan trustkantoren in de schijnwerpers. Dit zal naar verwachting leiden tot meer onderzoeken van DNB (of zelfs het OM). De advocaten van Libertas beschikken over deskundigheid op het gebied van het toezicht op trustkantoren. Indien noodzakelijk kan op onderdelen in de bijstand ook fiscale kennis en ervaring worden ingezet. Fiscale motieven spelen immers regelmatig een rol in de dienstverlening van trustkantoren. Daarnaast is belastingplanning een actueel thema in het toezicht van DNB. De advocaten van Libertas zijn bij uitstek geschikt om de juiste afwegingen en beoordelingen te maken op dit gebied.

De inwerkingtreding van de Wtt 2018 (op 1 januari 2019) betekent voor trustkantoren een aanzienlijke uitbreiding van de onderzoeksverplichtingen, waaronder de introductie van de zogeheten ‘inspanningsverplichting’. Daarnaast kent de Wtt 2018 een aanzienlijke uitbreiding van het sanctie instrumentarium van DNB, waaronder de verplichting van DNB om sanctiebesluiten openbaar te maken. In beginsel moet DNB alle sanctiebesluiten openbaar maken, tenzij er dwingende redenen zijn om dit later, geanonimiseerd of niet te doen. Dit geldt voor sancties die zijn opgelegd voor overtredingen die zijn aangevangen op of na 1 januari 2019, of zijn aangevangen vóór 1 januari 2019 en nog niet zijn beëindigd.

De advocaten van Libertas zijn nauw betrokken bij de ontwikkelingen op het terrein van financiële toezichtwetgeving. Melis van der Wulp is één van de auteurs van de derde druk van het boek ‘Toezicht trustkantoren in Nederland’ (2020). In 2021 verschijnt het derde onderzoeksrapport van SEO Economisch Onderzoek getiteld ‘Illegale trustkantoren’, waarin verslag wordt gedaan van een onderzoek naar illegale trustdienstverlening en domicilieverlening. Melis van der Wulp heeft als onderzoeker deelgenomen aan het onderzoeksteam dat betrokken is geweest bij de totstandkoming van het onderzoeksrapport. Melis van der Wulp is een veelgevraagd spreker met betrekking tot de wet- en regelgeving betreffende trustkantoren. Hij geeft onder andere cursussen bij Sdu, inhouse cursussen bij trustkantoren en colleges over dit onderwerp aan de Erasmus Universiteit. De (inhouse) cursussen zijn geaccrediteerd bij Holland Quaestor.

De Wet op het financieel toezicht (Wft) is de belangrijkste Nederlandse wet op het terrein van het toezicht op de financiële sector. Op grond van de Wft houden de Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM) gezamenlijk toezicht op financiële markten (twin peaks model). DNB is daarbij belast met het prudentieel toezicht en primaire vergunningverlener aan banken, verzekeraars en betaaldienstverleners. De AFM is belast met het gedragstoezicht op financiële ondernemingen en primaire vergunningverlener aan vermogensbeheerders (waaronder AIFMD-vergunninghouders) en financieel dienstverleners. Daarnaast houdt de AFM ook toezicht op het kapitaalmarkten (onderzoek naar vermoedens van marktmisbruik, zoals voorwetenschap, koersmanipulatie of misleiding).

Financiële ondernemingen met een AFM- of DNB- vergunning staan onder doorlopend toezicht. Een groot aantal normen in de Wft kan zowel bestuurs- als strafrechtelijk worden gehandhaafd. Het toezicht op de financiële markten is complex en veelomvattend. Vroeg of laat kunnen financiële ondernemingen en/of haar beleidsbepalers te maken krijgen met onderzoek door DNB of de AFM (of zelfs de FIOD/OM) naar mogelijke overtredingen.

DNB en de AFM kunnen ook zonder concrete vermoedens van overtredingen (thematische) onderzoeken instellen en dat doen zij ook regelmatig. Indien de toezichthouders overtredingen constateren, kunnen zij handhavingsmaatregelen treffen. Een deel daarvan kan ook worden gepubliceerd. Kortom, de gevolgen van onderzoeken of andere interventies van toezichthouders, kunnen verstrekkend zijn voor financiële ondernemingen en haar bestuurders. Het is dan ook zaak voor financiële ondernemingen en haar bestuurders goed op de hoogte te zijn van rechten en verplichtingen op grond van de Wft en onderzoeken goed voor te bereiden en te laten begeleiden. De advocaten van Libertas beschikken de juiste expertise en ervaring om hen hierover adequaat te adviseren.

Iedere advocaat kan ermee te maken krijgen: bij de Deken wordt een klacht over uw functioneren ingediend. Misschien onterecht, maar dat betekent niet dat voor de aangeklaagde een tuchtrechtelijke procedure niet ingrijpend is. De klacht betreft uw beroepsuitoefening en raakt u daarom vaak persoonlijk. Uw vakmanschap wordt getoetst: hebt u gehandeld zoals van een redelijk handelend en zorgvuldig optredend advocaat mag worden verwacht en voldoet het handelen met name aan regelgeving binnen de beroepsgroep?

Het kan in een dergelijk geval moeilijk zijn de zakelijke afstand te blijven bewaren, nu het onderzoek uw eigen functioneren betreft. Vanaf het moment van ontvangst van de klacht, kan het daarom raadzaam zijn een collega in te schakelen die de klachtprocedure voor u begeleid. Dat geldt vooral omdat een klachtprocedure niet zelden een eerste stap is op de weg naar een civiele aansprakelijkstelling en ook niet kan worden uitgesloten dat na afloop van of tijdens de behandeling van de klacht tevens aangifte bij de politie tegen u wordt gedaan.

Bovendien kan de klacht leiden tot zware consequenties: van beboeting tot schrapping. Onze advocaten hebben ruime ervaring bij de begeleiding van tuchtrechtelijke procedures en overzien de consequenties die een procedure kan hebben.